طبق تقسیم بندی قانون مدنی ایران که بخش های عظیمی از آن برگرفته از قانون مدنی فرانسه است اموال مادی به دو دسته اموال منقول و اموال غیر منقول تقسیم می شوند. اموال غیر منقول در یک تعریف جامع آن اموالی هستند که انتقال آن ها از یک محل به محلی دیگر بدون ایجاد خرابی باشد. طبق این تعریف ساده می توانیم به سادگی تشخیص دهیم که اموال غیر منقول عبارت اند از املاک، باغ ها، آپارتمان ها، مغازه ها و خانه های مستقل.
در یک تعریف کلی می توانیم علم حقوق را یک علم انتزاعی در نظر بگیریم که از عالم مادی و فیزیکی جدا است. دعاوی مربوط به املاک نیز در ارتباط با حق و حقوقی هستند که به اموال غیر منقول نسبت داده شده اند. بنابراین در پاسخ به سوال دعاوی ملکی چیست؟ باید اینگونه پاسخ داد که هرگونه امور ترافعی که در حوزه احقاق حق از اموال غیر منقول ایجاد میشوند دعاوی ملکی خوانده می شوند.
دعاوی ملکی در دسته امور حقوقی محاکم قرار گرفته اند. در واقع در امور حقوقی شخص در برابر خسارت و زیان های وارده به مدعی ضامن است. این در حالی است که در دعاوی کیفری برای مشتکی عنه ضمانت اجرای کیفری نیز در نظر گرفته می شود. با اینکه دعاوی ملکی جزو امور حقوقی در نزد محاکم محسوب می شوند ولی می توانند دارای جنبه کیفری نیز باشند.
به طور مثال دعاوی ملکی که در ارتباط با خرید و فروش مال غیر، کلاهبرداری در خرید و فروش، استفاده از سند مجعول و جعل اسناد ملکی برای خرید فروش ، تغییر اراضی زمین های کشاورزی و موات و .. هستند همگی علاوه بر جنبه حقوقی دارای جنبه کیفری نیز می باشند. طبق قانون آیین دادرسی مدنی می توان به امور حقوقی پرونده های ملکی در حین رسیدگی به بخش جزایی آن ها در دادگاه های کیفری رسیدگی کرد.
همانطور که گفتیم بخش وسیعی از پرونده های موجود در نزد محاکم حقوقی مربوط به دعاوی ملک و املاک هستند. در این بخش در صدد هستیم چند مورد از مهمترین دعاوی ملکی را که در محاکم حقوقی در حال طی روند حقوقی خود هستند بپردازیم. دعاوی تصرف عدوانی از جمله مهم ترین امور ترافعی در محاکم حقوقی هستند. دعاوی خلع ید در رابطه با اموال غیر منقول، الزام به تنظیم سند، دعاوی مربوط به حق کسب و پیشه و سرقفلی همگی در دسته پرونده های ملکی قرار می گیرند.
علم حقوق یکی از علوم سهل ممتنع محسوب می شود. شاید تصور کنید که با مطالعه دادخواستها و شکواییه هایی که در وب سایت های اینترنتی قرار گرفته اند می توانید دعاوی ملکی خود را بدون داشتن یک وکیل ملکی متخصص پیش ببرید. در حالی که برای پیشروی یک پرونده ملکی در مسیر صحیح همواره نیاز به یک وکیل ماهر در حوزه املاک خواهید داشت. به طور کلی روند حقوقی پرونده ها در دادگاه طولانی و طاقت فرسا است. به همین دلیل برداشتن یک قدم در مسیر نادرست می تواند عواقب غیر قابل برگشتی را به بار آورد.